Οι Χάρτες της Αττικής στην εποχή των Ψηφιακών Ανθρωπιστικών Επιστημών
Αξιοποιώντας το πολύτιμο χαρτογραφικό έργο των E. Curtius και J. A. Kaupert, το ερευνητικό πρόγραμμα του Διπύλου έχει ως στόχο τη δημιουργία ψηφιακής πλατφόρμας webGIS για την αρχαιολογία της Αττικής με υπέρθεση πολλαπλών επιπέδων γεωχωρικών δεδομένων σε ενιαίο ψηφιακό χάρτη. Το περιεχόμενο της πλατφόρμας είναι δίγλωσσο (ελληνικά-αγγλικά) και ανοιχτής πρόσβασης. Το έργο υποστηρίζεται καθ' όλη τη διάρκειά του από το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο.
Οι δύο Γερμανοί διανοούμενοι αποτύπωσαν με εκπληκτική ακρίβεια σε 26 χαρτογραφικά φύλλα την αττική γη και τις αρχαιότητες που ήταν ορατές στα τέλη του 19ου αιώνα. Χρειάστηκαν σχεδόν 20 χρόνια για την ολοκλήρωση του μνημειακού αυτού έργου που φέρει τον τίτλο Χάρτες της Αττικής . Mε τη χρήση τεχνολογιών αιχμής, τα χαρτογραφικά φύλλα γεωαναφέρθηκαν και ενώθηκαν και όλες οι σημάνσεις (αρχαία και νεότερα κατάλοιπα) ψηφιοποιήθηκαν. Έγινε καταχώριση των χαρτογραφικών δεδομένων σε βάση δεδομένων με σκοπό την εύκολη αναζήτησή τους.
Στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος, ο Δρ. Δημοσθένης Δόνος μετέφρασε στα ελληνικά το συνοδευτικό κείμενο των Χαρτών, έκτασης 263 σελίδων μεγάλου μεγέθους, με τίτλο Επεξηγήσεις των Χαρτών της Αττικής, έργο κυρίως του A. Milchhöfer αλλά και των E. Curtius και G. Von Alten. Το κείμενο δεν είχε μεταφραστεί ποτέ ως τώρα ολόκληρο. Περιλαμβάνει εξαιρετικά σημαντικές περιγραφές των μνημείων που επισημαίνονται στους χάρτες καθώς και πληροφορίες για την αττική ύπαιθρο της εποχής. Αποσπάσματα του κειμένου συνδέθηκαν με σημεία του χάρτη και με επιλεγμένο εικονογραφικό υλικό.
Σε μεταγενέστερο στάδιο του έργου, η ερευνητική ομάδα του Διπύλου συνεργάστηκε με το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο Αθηνών για την ενσωμάτωση της ψηφιακής συλλογής των οστράκων του Ινστιτούτου στην πλατφόρμα. Τα όστρακα προέρχονται από την αρχαιολογική επιφανειακή έρευνα των Walther Wrede και Curt Gebauer στην Αττική που διενεργήθηκε ανάμεσα στα έτη 1921 και 1944. Τα ευρήματα της έρευνας αυτής δημοσιεύονται στο Objektdatabank iDAI (Arachne). Παράλληλα, σε συνεργασία με τον καθηγητή Alain Duplouy (Université Paris 1 Panthéon-Sorbonne) ενσωματώθηκαν στην πλατφόρμα τα δεδομένα του έργου Lands of Meaning. Το έργο αυτό εξετάζει την αρχαία Αττική ως έναν δυναμικό χώρο, όπου από το 1200 έως το 480 π.Χ. αναπτύχθηκαν κοινωνικές ταυτότητες και πρότυπα κατοίκησης. Μέσω ψηφιακών εργαλείων, όπως τα GIS, προσφέρει μια νέα χωρική προσέγγιση σε φαινόμενα όπως η γέννηση της πολιτειότητας και η συγκρότηση τοπικών κοινοτήτων.
Το έργο «Οι Χάρτες της Αττικής στην εποχή των Ψηφιακών Ανθρωπιστικών Επιστημών» βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη και συνεχίζει να αναπτύσσεται. Η επόμενη φάση περιλαμβάνει την ψηφιοποίηση και γεωχωρική ενσωμάτωση των φυσικών χαρακτηριστικών του τοπίου, όπως ποτάμια, ρέματα και χαράδρες, όπως αυτά αποτυπώνονται στα 24 πρωτότυπα τοπογραφικά φύλλα. Η προσθήκη αυτών των επιπέδων θα ενισχύσει τη δυνατότητα πολυδιάστατης ανάγνωσης του αττικού τοπίου, προσφέροντας ένα ακόμη πιο ολιστικό εργαλείο για την ιστορική και χωρική ερμηνεία της περιοχής στο βάθος του χρόνου.
Το έργο υλοποιείται σε συνεργασία με τον Sylvian Fachard (Πανεπιστήμιο της Λωζάνης και Ελβετική Αρχαιολογική Σχολή στην Ελλάδα), με την ευγενική χορηγία του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ιωάννη Σ. Λάτση, του George Vergottis Memorial Fund, του Ιδρύματος Ιωάννου Φ. Κωστοπούλου και του Loeb Classical Library Foundation.
ΧΟΡΗΓΟΙ
